آینه هائی با نقوش تزئینی شبیه به تذهیب

آینه هائی با چهرهائی متأثر از چهرههای نگارگری

آینه هائی به شکل دایره، مستطیل و حتی شکسته!

کار با آینه، دشواریهای خود را دارد. به لحاظ تاریخی، آینه در متون عرفانی و ادبی مضمون بسیاری از مکتوبات است. همچنین در آثار هنری، از آینه به شکل های متنوع استفاده شده است .

بنابراین کار با آینه مخاطرات و محدودیتهای خود را داد .آیا آینه در آثار سارا عصارزادگان معنائی جدید یافته است؟

در آثار عصارزادگان، آینه بیش از آنکه بخواهد کارکردی نمادین و یا تمثیلی داشته باشد، عینیتی مادی دارد و خود موضوع دیدن است. آینه های عصارزادگان به جای بازنمائی تصاویر ،خود موضوع دیدن اند. در نتیجه، به جای آن که وسیله ای در جهت هدفی دیگر باشند، خود هدف بررسی و مشاهده شده اند .بنابراین آینه ها نه در نقش تجلیگاه یا مظهریت و نه در نقش بازنمائی و تصویرگری چیزی، معنا یافته اند. مادیّت آینه، فرم آن و نقوش روی آن، بسان شیئْ ارزش پیدا کرده و استقال یافته است.

وجه دیگر آثار، مربوط به نقوش آینه ها است. نقش های تذهیب گونه به صورت خراشیدن پشت آینه و رنگ گذاری پدید آمده است. خراش در اینجا تسجمی از کنکاش یا کاوش در معنای این نقوش است. در دل خراش، احساسی از آزار و رنجش نهفته است. بنابراین، این یادآوری و اشاره به نقوش سنتیِ گذشته نشانی است از فقدان…. فقدانِ حضور زندهی این نقش مایه ها در زندگی امروز.

نحوهی اجرا و خراش نیز مهم است. در مقایسه به اجرای ظریف نقوش که با قلم موگربه انجام میشده و پرداخت و دورگیری دقیق داشته، نقوش در اینجا به صورت خراش و رنجه رنجه اجرا شده است. کیفیت این نقوش، حالتی از سیالیت را ایجاد کرده و قرینه نیست. اگر نقوش تزئینی در گذشته به صورت دقیق و قرینه اجرا میشده، در خود ثبات و اطمینان به همراه داشته ،اما در اینجا نقوش سیالاند و همچون خطوطی بر امواج آب بی ثبات. نتیجه این که نقوش این مجموعه در بازخوانی نقوش سنتی، وجهی نقادانه دارد.

این وجه نقادانه در ارتباط با شکل کادر و اجرای نقوش درون آن نیز مطرح است. کادرهای هندسی دایره و مستطیل، در مقابل نقوشی که طرح اولیه ی آنها نیز دقیقا هندسی بوده ولی اجرای آن هندسی نیست، گفت وگوئی شکل داده که امکان مقایسه را برای مخاطب فراهم کرده است.

اما کندوکاو عصارزادگان در نقوش و نگاره ها که به تعبیر او بیانگر تلاشهای ناهشیار جمعی (ناخودآگاه) است، با مشارکت مخاطب تکمیل میشود. زمانی که مخاطب به آینهها نگاه میکند و خیره به آینه خود را میبیند، پرترهها در کنار چهره اش همنشین اند و گاه چهره و پرتره روی هم قرار می گیرند. این رو در رو شدن و قرارگیری صورت بر صورت، امکان دیدن خود امروز و خود دیروز را فراهم میکند و مخاطب می تواند در این میانه قرار بگیرد. حالا امکان پرسش از تاریخ برایش شکل میگیرد. تاریخی که به گذشتهی او مربوط است و به امروز او گره خورده است.

به نگر من در آثار سارا عصارزادگان بیان نقادانه، حضوری پررنگ دارد و عناصر سنتی آینه و نقوش تذهیب و چهره های نگارگری معنائی وابسته به امروز پیدا کرده است. گرچه او با دیده ی احترام و احساسی از تعلق خاطر به هنرهای سنتی، دست به خلق اثر زده است و این مسأله در رنگ های گاه شادمانه ی او و همچنین در بیانیه اش به خوبی آشکار است، با این حال تصور میکنم خواست او بر آثار تحمیل نشده و امکان تفسیرهای دیگر در کارها فراهم شده است و این ویژگی مهم کارهای اوست.

محمد قادریان بهمن 99